Uznanie dziecka jest oświadczeniem mężczyzny, w którym stwierdza on, że dane dziecko pochodzi od niego i chce, aby było ono uważane za jego dziecko. W praktyce istnieją trzy rodzaje ustalenia ojcostwa. Każde uznanie potomka niesie za sobą określone skutki.
Ustalenie ojcostwa następuje w takich sytuacjach, jak:
- Gdy dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa, to ojcem dziecka jest mąż matki. Nie ma tu znaczenia, że to nie on spłodził dziecko. W takim wypadku ojcostwo dziecka jest ustalane z góry, wyznacznikiem jest zaś fakt urodzenia się potomka w małżeństwie.
- Przez wyrok sądu. Taka sytuacja ma miejsce wówczas, gdy dziecko nie pochodzi z małżeństwa, zaś mężczyzna, który dziecko spłodził nie chce go uznać za swoje. Wówczas sprawę rozstrzyga sąd.
- Uznanie dziecka przez ojca. W takiej sytuacji mowa o tym, że mężczyzna, który spłodził dziecko uznaje je za swoje (dziecko nie urodziło się w trakcie trwania małżeństwa).
Zarówno uznanie dziecka przez ojca, jak i sądowe ustalenie ojcostwa dotyczy tak zwanych dzieci pozamałżeńskich, czyli tych, które nie urodziły się w trakcie trwania małżeństwa.
Uznanie dziecka
Gdy mowa o uznaniu dziecka, to mowa o oświadczeniu mężczyzny, w którym stwierdza on, że dane dziecko pochodzi od niego. Inaczej mówiąc, chce on, aby dane dziecko było uważane za jego. Warto zwrócić uwagę, że taki akt jest dobrowolny, mężczyzna samodzielnie decyduje o złożeniu oświadczenia. Uznanie może nastąpić tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy ojcostwo dziecka nie zostało ustalone na dwa pozostałe, wyżej wymienione sposoby. Jest możliwe tylko w stosunku do dziecka, które nie ukończyło jeszcze 18 roku życia lub dziecka poczętego, ale jeszcze nie urodzonego. Co więcej, oświadczenie o uznaniu może być złożone tylko wówczas, gdy zostało ustalone macierzyństwo.
Niezbędne warunki
Każdorazowo uznanie dziecka musi odbyć się z zachowaniem określonych formalności. Dzieje się tak dlatego, że jest to czynność prawna, która wywiera określony skutek. Wśród warunków, które muszą zostać spełnione należy wyliczyć:
- oświadczenie musi być przez mężczyznę złożone osobiście,
- musi zostać złożone przed właściwym organem (składa się je przed kierownikiem stanu cywilnego lub sądem opiekuńczym),
- uznanie jest ważne tylko wówczas, gdy zgodę wyrazi odpowiednia osoba (najczęściej matka, choć może być to również przedstawiciel ustawowy dziecka).
Zgoda, o której mowa powyżej, powinna być wyrażona przed kierownikiem urzędu cywilnego lub przed sądem opiekuńczym. Warto przy tym dodać, że zgoda taka może być też udzielona w formie pisemnej, czyli z podpisem urzędowo poświadczonym.
Skutki uznania dziecka
Uznanie przez mężczyznę dziecka niesie za sobą określone skutki zarówno dla tego mężczyzny, jak i dziecka. Zyskuje on władzę rodzicielską i spoczywa na nim obowiązek alimentacyjny, zaś dziecko nosi nazwisko wskazane w zgodnym oświadczeniu rodziców. Ponadto, dziecko nabywa prawo do dziedziczenia ustawowego po ojcu. Warto przy tym zauważyć, że uznanie dziecka poczętego, ale nie urodzonego upoważnia matkę dziecka do wystąpienia o wyłożenie pewnej sumy na utrzymanie dziecka już po urodzeniu.