W Kodeksie postępowania karnego na próżno szukać zamkniętego katalogu dowodów. W praktyce oznacza to, że dowodem może być wszystko to, co pozwoli na przyczynienie się do wyjaśnienia prawdy. Jakie najpopularniejszy dowody stosowane są współcześnie?
Postępowanie dowodowe przeprowadza się na wniosek stron lub z urzędu. Oznacza to, że osoby, które nie są stronami postępowania nie mogą składać wniosków dowodowych. Z drugiej strony, prawo dopuszcza możliwość informowania przez nie choćby prokuratora o istnieniu określonych dowodów. To zaś może skłonić te organy do przeprowadzenia wyżej wskazanego dowodu z urzędu. Warto przy tym pamiętać, że każdy organ powinien dbać o to, aby rozstrzygnięte zostały wszystkie okoliczności sprawy.
Oskarżony a dowody
Możliwość składania przez oskarżonego wniosków dowodowych jest przy tym najistotniejsza. Dzieje się tak dlatego, że ta możliwość jest uznawana za formę korzystania przez niego z prawa do obrony. Co więcej, zgodnie z prawem oskarżony ma do tego prawo zarówno w postępowaniu pierwszoinstacyjnym czy postępowaniu odwoławczym. Prawo to nie może być przy tym limitowane choćby wcześniej złożonymi wyjaśnieniami. Ewentualne nierozpoznanie wniosku dowodowego oskarżonego to podstawa do stwierdzenia, że doszło do uchybień i nie wszystkie okoliczności sprawy zostały wyjaśnione.
Nie wszystko trzeba udowadniać
Z punktu widzenia każdego, kto zainteresowany jest przedstawieniem dowodów ważne jest, że nie wszystko trzeba udowadniać. Tak jest choćby w przypadku faktów powszechnie znanych, które łatwo sprawdzić w związku z czym ich dowodzenia jest zbędne. Podobnie rzecz ma się z faktami, które znane są z urzędu, ale należy na nie zwrócić uwagę stron. Warto jednak pamiętać, że to niesie za sobą określone skutki.
Na piśmie lub ustnie do protokołu
Istnieją dwie drogi składania wniosku dowodowego – pisemnie i ustanie do protokołu. W pierwszym przypadku wniosek musi być pismem, które spełniać będzie wymogi stawiane pismom procesowym. Ponadto, niezbędne jest podanie oznaczenia dowodu i okoliczności, które mają zostać udowodnione. W sytuacji, gdy oskarżony nie dopełni tych dwóch obowiązków, to jego wniosek zostanie pozostawiony bez rozpoznania.
Oddalenie wniosku
Trzeba też pamiętać, że w praktyce możliwe jest oddalenie wniosku dowodowe. Zgodnie z art. 170 § 1 Kodeksu postępowania karnego następuje to w określonych sytuacjach. Mowa o tym, że:
- przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne,
- okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znacznie dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy,
- dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności,
- dowodu nie da się przeprowadzić,
- wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania.
Powyższy katalog jest przy tym zamknięty.