Rozprawy sądowe a koronawirus

15 marca 2020 roku to pamiętna data dla wszystkich osób, które chciały rozwiązać sprawy za pośrednictwem sądu. Od tego dnia sądy ograniczyły swoją pracę. Odbywają się wyłącznie sprawy niecierpiące zwłoki. Reszta rozpraw czeka na lepsze czasy. Trwają też prace, których celem jest przygotowanie projektu wprowadzającego zdalne rozprawy do postępowania karnego. Ponad dwa miesiące przestoju sprawiło, że problem zaczął dotyczyć nie tylko spraw przekładanych od kilku tygodni, ale też tych, które cały czas wpływają do sądów.

Odmrażanie pracy sądów

Ministerstwo Sprawiedliwości chce, aby prace sądów były bezpiecznie odmrażane. Mowa tu o takich działaniach, które nie wywołają szkody dla podmiotów uczestniczących w postępowaniach sądowych i pracowników wymiaru sprawiedliwości.

W trosce o bezpieczeństwo do tej pory procesy przenoszone są na największe sale rozpraw, tak aby zachować wymagany dystans między uczestnikami. Montowane są przesłony z pleksi, mierzona temperatura, a publiczność może obserwować rozprawy za pośrednictwem transmisji w osobnych salach. Mniejsze sale rozpraw zostają przekształcone w pokoje do pracy dla urzędników, tak aby mogli przebywać w nich pojedynczo. Większość sędziów i asystentów pracuje zdalnie. W ten sam sposób odbywają się narady sędziowskie, a akta spraw przechodzą kwarantannę.

Jak wygląda praca sądów od 18 maja 2020 ­roku?

Od 18 maja w sądach mogą być przeprowadzane wszystkie postępowania jawne, czyli te z udziałem stron i świadków. Większa liczba spraw będzie miała charakter pilny. Mowa tu na przykład o sprawach, w których stosuje się tymczasowe aresztowanie. Wśród spraw pilnych znajdą się m.in. przesłuchania świadków w postępowaniach dotyczących przestępstw seksualnych.

Aby nie narażać zdrowia uczestników postępowań sądowych, w wielu nowych rodzajach spraw będzie można uzyskać wyrok bez rozprawy, gdy względy bezpieczeństwa epidemicznego nie pozwalają na normalną rozprawę, a sąd nie dysponuje sprzętem umożliwiającym przeprowadzenie rozprawy na odległość. W razie konieczności rozpoznania sprawy będzie można ją rozstrzygnąć na posiedzeniu niejawnym.

Od 23 maja zaczną biec terminy procesowe i sądowe – np. na zaskarżenie orzeczenia lub wniesienie pisma procesowego do sądu. Terminy, które uległy zawieszeniu, będą biegły w dalszym ciągu, a te, które nie rozpoczęły biegu, zaczną biec.

Dzięki zmianom bezpieczniejsze będzie też załatwianie spraw u notariusza. Ten ostatni przy sporządzaniu czynności notarialnej korzysta z dokumentów urzędowych. Zmiana umożliwia korzystanie z dokumentów elektronicznych, które mogą być dostarczane notariuszowi za pomocą elektronicznej platformy usług administracji publicznej (ePUAP).

Ochrona świadków koronnych

Instytucja świadka koronnego istnieje w Polsce od 1998 roku. Dzięki niej udało się rozbić kilka największych grup przestępczych w Polsce. Jak wygląda ochrona świadków koronnych w Polsce? Kto na taką może liczyć?

Aktualnie w Polsce nie ma spójnego programu ochrony świadków. W tym zakresie środki regulowane są w różnych aktach prawa – od ustaw po zarządzenia, które wydawane są przez Komendanta Głównego Policji. Zakres ochrony osoby, które zdecydowała się zeznawać zależy przy tym głównie od tego, jaki posiada ona status. Świadek koronny to osoba, która w zamian za nietykalność składa przed śledczymi obszerne wyjaśnienia dotyczące wszystkich przestępstw, jakich dokonała grupa przestępcza. Oznacza to, że jest to osoba, która wcześniej popełniała przestępstwa i ma status podejrzanego w sprawie karnej.

Czytaj dalej Ochrona świadków koronnych

Dowody w procesie karnym

W Kodeksie postępowania karnego na próżno szukać zamkniętego katalogu dowodów. W praktyce oznacza to, że dowodem może być wszystko to, co pozwoli na przyczynienie się do wyjaśnienia prawdy. Jakie najpopularniejszy dowody stosowane są współcześnie?

Postępowanie dowodowe przeprowadza się na wniosek stron lub z urzędu. Oznacza to, że osoby, które nie są stronami postępowania nie mogą składać wniosków dowodowych. Z drugiej strony, prawo dopuszcza możliwość informowania przez nie choćby prokuratora o istnieniu określonych dowodów. To zaś może skłonić te organy do przeprowadzenia wyżej wskazanego dowodu z urzędu. Warto przy tym pamiętać, że każdy organ powinien dbać o to, aby rozstrzygnięte zostały wszystkie okoliczności sprawy.

Czytaj dalej Dowody w procesie karnym

Prawa i obowiązki świadka w postępowaniu karnym

W polskim procesie karnym dowód ze świadków jest wykorzystywany bardzo często. Można powiedzieć, że to najpopularniejszy sposób dochodzenia do prawdy. Oznacza to, że świadkowie mają swoje obowiązki. Warto też wiedzieć, że w niektórych przypadkach osoba wezwana ma prawo odmówić składania zeznań lub odpowiedzi na część zadanych pytań.

Zgodnie z art. 177 Kodeksu karnego każda osoba, która została wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć stosowne zeznania. Obowiązek ten nie jest jednak absolutny – istnieją takie sytuacje, w których od złożenia zeznać świadek może się uchylić. Dotyczy to między innymi tajemnicy służbowej i zawodowej. Co warto wiedzieć o składaniu zeznań w charakterze świadka? Kto może zostać zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy, kto zaś może odmówić zeznań?

Czytaj dalej Prawa i obowiązki świadka w postępowaniu karnym

Wniosek o ściganie przestępcy czasem potrzebny

Część przestępstw ścigana jest na wniosek pokrzywdzonego. Mowa o tak zwanych przestępstwach wnioskowych. Jakie do nich należą?

Podstawową kwestią jest fakt, że nie można utożsamiać przestępstw ściganych na wniosek pokrzywdzonego z przestępstwami ściganymi z oskarżenia prywatnego. Gdy mowa o puli przestępstw wnioskowych, to postępowanie w nich toczy się tak samo, jak w przypadku przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego. Istotnym punktem jest jednak wniosek, bez którego postępowanie nie może się toczyć. Inaczej mówiąc, tylko i wyłącznie od pokrzywdzonego zależy, czy sprawca przestępstwa będzie ścigany.

Czytaj dalej Wniosek o ściganie przestępcy czasem potrzebny

Jakie prawa ma osoba zatrzymana?

Osoba zatrzymana przez Policję ma swoje prawa. Przede wszystkim musi zostać poinformowana zarówno o podstawach, jak i przyczynach dokonanego zatrzymania.

Z punktu widzenia osoby zatrzymanej istotnym jest, że przysługują jej pewne prawa. Otóż, podstawowym prawem jest prawo do informacji. Oznacza to, że osoba zatrzymana musi zostać poinformowana o podstawach zatrzymania. Warto przy tym wskazać, że przyczyny nie mogą być jakiekolwiek – ważne jest to, aby były one uzasadnione, czyli istotne i podparte dowodem. Co więcej, policjanci dokonujący zatrzymania są zobowiązani poinformować zatrzymanego o jego prawach. Dowodem na to, że dopełnili oni swoich obowiązków jest sporządzony protokół zatrzymania, który podpisany powinien zostać przez zatrzymanego.

Czytaj dalej Jakie prawa ma osoba zatrzymana?

Jak karana jest korupcja?

Aktualnie obowiązujące uregulowania mają skutecznie zwalczać korupcję. Jest to możliwe przez zastosowanie sankcji karnej i pozbawienie sprawców przedmiotu przestępstwa. Dodatkowo uregulowanie kwestii korupcji ma spełniać także względy profilaktyczne.

Czym jest korupcja? Najprościej mówiąc, to nadużywanie praw, które wynikają z pełnienia funkcji publicznych i uzyskiwanie korzyści materialnych przez sprawcę lub dla osób dla niego bliskich. Warto przy tym pamiętać, że gdy stosujemy określenie „korupcja” mówimy nie tylko o wręczaniu łapówki, ale również o takich zachowaniach, które wiążą się choćby z płatną protekcją podczas przeprowadzania procesu rekrutacyjnego. Problem ten jest szeroko omawiany – zarówno w kontekście zagrażania porządkowi państwowemu, jak i społecznemu, gdyż korupcja zawsze prowadzi do podejmowania niekorzystnych rozstrzygnięć na polu gospodarczym.

Czytaj dalej Jak karana jest korupcja?

Prywatny monitoring a prawo

Wzrastająca ilość kamer w przestrzeni publicznej budzi pytanie o regulację prawną tego stanu rzeczy. Co wówczas, gdy osoba prywatna decyduje się na zamontowanie kamer, które – poza rejestrowaniem prywatnej posesji – rejestrują również miejsce publiczne?

W naszym kraju prywatny monitoring nie jest jeszcze tak powszechny jak w krajach Europy Zachodniej. Nie oznacza to jednak, że problemu nie ma. Brak szczegółowej regulacji prawnej sprawia, że wiele osób zastanawia się, w jaki sposób interpretować sytuację, w której to dochodzi do tego, że prywatna kamera rejestruje również miejsce publiczne. Czy można mówić o naruszeniu danych osobowych? Jak wygląda kwestia odpowiedzialności karnej w tym przypadku?

Czytaj dalej Prywatny monitoring a prawo