Instytucja kombinatu rodzi wiele pytań, gdyż – co do zasady – kobieta i mężczyzna prowadzą wspólne życie, choć nie wstąpili w związek małżeński. Konkubinat jest przy tym stanem faktycznym i oznacza to, że nie znajduje on prawnej regulacji.
Podstawową kwestią jest stwierdzenie, czym jest konkubinat. Warto wiedzieć, że nie każdy związek dwojga ludzi należy uznawać właśnie za konkubinat. Za taki np. nie uchodzą luźne związki partnerskie, w których występują przejawy życia uczuciowego czy też kontakty seksualne. Najczęściej o konkubinacie mówi się jako o związku, który imituje małżeństwo. Dzieje się tak dlatego, że jedynym elementem, który odróżnia taki związek od małżeństwa jest fakt, że zainteresowane osoby nie dokonany jego formalnego zalegalizowania przez złożenie stosownych oświadczeń o wstąpienie w związku małżeński. Wynika z tego, że o konkubinacie mówi się wówczas, gdy sytuacja między kobietą a mężczyzną przedstawia się analogicznie do tej, jaka wynika ze związku małżeńskiego. Oznacza to, że:
-
występuje pożycie jak w małżeństwie – więź duchowa, emocjonalna i uczuciowa, fizyczna oraz gospodarcza (przejawia się w prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego),
-
występuje trwałość związku – po stronie osób, które żyją w konkubinacie musi istnieć wola utrzymania takiego związku przed okres, który nie jest określony (o konkubinacie nie można mówić wówczas, gdy dwie osoby decydują się na prowadzenie wspólnego życia przez określony z góry czas, np. rok).
Prawa i obowiązki konkubentów
Gdy mowa o prawach i wzajemnych obowiązkach konkubentów, to należy wskazać, że nie ma ich wiele. Te, które powstają, wynikają głównie z faktu prowadzenia przez kobietę i mężczyznę wspólnego pożycia, czyli są uzasadnione zasadami współżycia społecznego. Oznacza to, że powinni oni sobie wzajemnie pomagać i są zobowiązani do wierności czy wzajemnej pomocy. Warto przy tym zauważyć, że tych obowiązków nie można egzekwować na drodze sądowej. Co więcej, konkubentom nie przysługują prawa, jakie Kodeks rodzinny i opiekuńczy przyznaje osobom żyjącym w małżeństwie. Oznacza to, że nie mogą oni nosić wspólnego nazwiska czy też nie będą mieli prawa żądać od konkubenta alimentów, jeżeli popadną w niedostatek.
Kwestie majątkowe
Trwanie konkubinatu doprowadza do sytuacji, w której między partnerami dochodzi do zawiązania stosunków majątkowych. Warto jednak zauważyć, że zainteresowane osoby nie mogą stosować przepisów o wspólności ustawowej małżeńskiej, gdyż taka może powstać jedynie wówczas, gdy zdecydują się oni na zawarcie małżeństwa. Faktycznie zatem każdy z konkubentów posiada własny, odrębny majątek, w których wchodzą wszelkie przychody.
Problem pojawia się bardzo często w sytuacji, gdy strony decydują się na rozstanie. Wówczas ważnym pytaniem jest to, w jaki sposób rozliczyć posiadany majątek. Jeżeli byli partnerzy nie porozumieją się na tym polu, to niezbędne będzie przeprowadzenie postępowania sądowego odnośnie zniesienia współwłasności przedmiotów, którzy konkubenci nabyli wspólnie.